Endokrin sistem

İç salgı sisteminde bezler, bedeninizin istemli denetimi altında olmayan çeşitli işlevlerini yöneten hormonları üretir. Ana bezler, tiroid, paratiroid, pankreas, böbreküstübezleri ve cinsiyet bezleridir (kadınlarda yumurtalıklar, erkeklerde erbezleri). Kanda dolaşan hormon­lar (kimyasal haberciler), belirli organlara et­kinliklerini sürdürmelerini sağlayan iletiler taşır. Hormonlar her beden hücresinin doğru çalışması için gereklidirler ve ergenlik, adet, gebelik ve menopoz dönemlerinde önemli rol oynarlar.

İç salgı sistemi, beynin merkezinde bulu­nan (ve aslında kendisi bir bez olmayan) hipotalamus tarafından, ürettiği hormonlar aracı­lığıyla yönetilir. Hipotalamus, uyuma ve uyan­ma, ısı düzenlemesi, stres ve heyecan gibi et­menler için önemlidir.

Kısa bir sap, hipotalamusu ana bez olan bezelye büyüklüğündeki hipofiz bezine bağ­lar. Hormonlar hipotalamustan hipofiz bezi­ne akar. Ardından, hipofiz bezi, bedenin ge­reksinimlerine göre, diğer ana bezlerdeki hormon üretimini artırır ya da azaltır.

NE ETKİLEYEBİLİR?
Hipofiz bezi hormonları, kemik büyümesi, cinsel gelişme (ergenlik döneminde yumur­talıklar ve erbezleri yüksek düzeyde cinsiyet hormonu üretir) ve beden içindeki sıvı düzey­lerinden sorumludur. Kelebek şeklindeki tiroid bezi gırtlaktaki ses tellerinin üzerinde bulunur. Bu bezin salgıladığı tiroksin enerji düzeyleri­ni ve metabolizma hızını yönetir. Tiroidin yanında paratiroid bezleri bulunur. Bunlar, D vitamini ve tiroid bezinden gelen kalsitonin ile birleşen paratiroid hormonunu yaparak, sağlam kemikler oluşturmak için kanda doğ­ru düzeyde kalsiyum ve fosfor olmasını sağ­larlar.

Böbreklerin üstünde, böbreküstübezleri kadın ve erkekte bulunan erkeklik hormonu androjeni ve bedenin stresle başa çıkmasını sağlamak için kan basıncı, kalp atış hızı, ak­ciğerler ve sindirim sistemi üzerinde doğrudan etki eden adrenalin üreten cinsiyet ve stres bezleri bulunur. Diğer önemli hormonlar böbrekteki hücreler tarafından salgılanır. Bun­lar, kan basıncının denetlenmesine yardımcı olan renin ve kemik iliğinde kırmızı hücrelerin üretimini başlatan eritropoietindir.
Midenin arkasında uzanan uzun ince bir bez olan pankreas, kan şekerinin düzeyini dengelemek için birlikte çalışan hormon insülini ve glukagöftö yapar. İnsülin, yemek yedikten sonra, hücrelerin glukozu (karbon­hidratlardan ve bazen de yağlardan yapılır) emmelerine yardımcı olmak için üretilir. Şeker hastalığında zarar gören işte bu işlevdir. Var­sa fazla glukoz, karaciğer ve kaslarda depo­lanmak üzere glikojene dönüştürülür. Kan şeker düzeyi düşmeye başlayınca glukagon, karaciğeri uyararak glikojeni yeniden glukoza dönüştürmesini ve şeker düzeyini normal değerlere getirmesini sağlar.
Prostaglandinler gibi diğer hormonlar, yerel travma durumunda şişme, ateş, dolaşım bo­zuklukları ve mide salgılarının denetlenmesine yardımcı olmak amacıyla dokular ve beden sıvıları tarafından yapılır.

YAYGIN İÇ SALGI SİSTEMİ
Bezler tarafından üretilen hormonlar kadın metabolizmasında (su dengesi besin girdisi, uyuma/uyanma düzenleri), adet dönemlerinde ve  ergenlikteki değişimleri de gebelik ve menopoz döneminde önemli rol oynar.