Kanser

Kanser normal hücrelerin olgunlaşma, bö­lünme, çoğalma özelliklerinde ve diğer fonksiyonlarmdaki bütünlüğün ve prog­ramlanmanın kaybolması ile beliren bir hastalıktır. Vücudumuzun hemen her or­ganında meydana gelebilir. Sonuç olarak genellikle tümör dediğimiz bir hücre ço­ğalması, normal yapıdan ayrılan ve kom­şu dokulara doğru ilerleyen bir gelişme (ınvazyon), kan ve lenf yoluyla daha uzak başka organlara giderek orada yerleşme (metastaz) görülür. Kanser hücrelerinin yayılması, çevredeki sinirleri etkileyip ağ­rı verebilir. Kan damarları yırtılıp kanama­lara neden olabilir, akciğer, safra kesesi, mide, bağırsak, böbrek gibi içi boş organ­lar basınç altında kalma ve tıkanma belir­tisi ile görevlerini yapamaz duruma gele­bilirler. Hızlı bir büyüme ve çoğalma gösteren hüc­reler ur (tümör) diye bilinen bir birikime yol açarlarsa da her ur kötü huylu (ha­bis) veya kanser değildir. Fibrom denilen bağ dokusu tümörleri, lipom denilen yağ dokusu tümörleri iyi huylu (selim) dediği­miz tümörleri meydana getirir. Bunlar ya­yılma ve metastaz göstermezler. Kanserin nedeni henüz tam olarak bilin­memekte, üç grup faktörün kanser yapıcı olduğu kabul edilmektedir. Bunlar iyonlaş­tırıcı ışınlar, bazı kimyasal maddeler ve bazı virüslerdir. Kanserin, kalıtım ve ba­ğışıklık (immünite) ile ilgili olduğu da söy­lenmektedir. Bazı araştırıcılara göre insan­larda doğuştan normal, hücreler bulun­makta ve çeşitli etkenlerle anarşik faali­yete geçinceye kadar uykuda kalmakta­dırlar. Kimi araştırmacılara göre ise belli hücre gruplarının devamlı olarak tahriş edılmesi kanser değişimlerine yol açabilmektedir. (Tahriş teorisi). Baca temizleyenlerde görülen deri kanseri, pipo içen­lerde dudak kanseri, sigara içenlerde ak­ciğer kanseri yaygındır. Başta cinsiyet hormonları olmak üzere bir­çok kimyasal maddeler, özellikle meme ve üreme organlarında kanser gelişimine ne­den olabilirler. Kadın hormonlarından östrojen meme kanserinin büyümesine se­bep olduğu halde, erkeklerde görülen prostat kanserinin büyümesini önlemek için kullanılmaktadır. Aynı şekilde erkek hormonu testosteron kadınların meme kanserini yavaşlatıcı, prostat kanserini ise hızlandırıcı bir etki yapmaktadır.
Fiziksel etkenler arasında her çeşit iyon­laştırıcı ışınları (Güneş, röntgen, gama, be­ta ışınları) kanserin gelişmesine yol aç­mak bakımından tehlikeli sayabiliriz.
Ancak elektron mikroskopları altında gö­rülebilecek kadar ufak canlı varlıklar oian virüs ve virüs benzeri maddelerin kanse­re yol açabildiği yönünde bazı kanıtlar vardır. Farelerde anne sütünden geçen bir faktörün başka farelerde kansere yol a-çabildiği görülmüş, göğüs kanserinden a-lınan hücreleri civciv embriyonunun bulun­duğu yumurta sarısında büyütmek müm­kün olabilmiştir. Günümüzde gönüllü in­sanlar üzerinde yapılan deneylerde ölü kanser hücreleri aşılanmakta, bağışıklık yönünden araştırmalar sürdürülmektedir.
Kalıtımın da kanserin gelişmesinde rolü olduğu, hücre kromozomlarının anormal­likler gösterdiği bilinmektedir. Fakat bu değişikliğin kanserin nedeni mi, sonucu mu olduğu henüz çözülememiştir.