Yapay Beslenmede Açlık ve Hastalık Durumlarında Değişiklikler

Sağlıklı bireyde protein bireşimi gibi çeşitli biyokimyasal süreçlerin gerçek­leşmesi için vazgeçilmez olan enerji desteği besinlerle aralıksız olarak sağ­lanmaktadır.

Bütün canlılar temel metabolizma gereksinimleri ve günlük fiziksel etkin­lik için su, ana besin maddeleri ve vitaminler gibi unsurları almalıdır. Bunların bir bölümü besinlerle alınır ve açlık, ge­rilim ve hastalık gibi kritik durumlarda kullanılan bir enerji deposu oluşturur.

Yetersiz beslenme ya da mutlak aç­lık durumlarında vücut, en azından be­lirli bir süre yetersiz enerji alımından doğan boşluğu karşılayabilir. Bunu sağlayan enerji kaynakları karaciğerde ve kaslarda glikojen olarak depolanan şeker, protein ve yağlardır (lipit).

Açlıkta harekete geçen ilk mekaniz­ma glikojenin glikoza dönüşmesidir, ama bu mekanizma bir-iki gün içinde yetersiz kalmaya başlar.

Daha önemli bir mekanizma ise do­kulardaki proteinlerin glikoza dönüşümüdür. Açlıkta yaklaşık 24 saatte, özel­likle başlıca şeker tüketicisi olan beynin gereksinimini karşılamak için 70 gr pro­tein yıkıma uğrar. Bu yıkım, vücut küt­lesinin 250-500 gr azalmasına yol açar. Enerji kaybını karşılamak amacıyla yal­nızca kaslardaki değil, kan ve karaciğer­deki proteinler de yıkıldığından, uzun süren açlıkta vücudun savunma, pıhtı­laşma ve enzim işlevlerinde önemli bo­zukluklar oluşur.

Yaklaşık iki haftalık açlıktan sonra beyin bu yeni beslenme düzenine uyum sağlayarak enerji kaynağı olarak lipitleri ve yağları kullanmaya başlar.

Bu, vücuttaki doku proteinlerinin daha az kullanılmasına yönelik önemli bir uyum mekanizmasıdır. Sonuçta yağ dokusu azalır ve vücut zayıflar. Açlığın uzaması genellikle solunum sistemi en­feksiyonlarına bağlı ölümle sonuçlanır. Bunun nedeni kasların erimesinden do­layı solunumun kısıtlanması, ayrıca vü­cudun savunma mekanizmalarının zayıflamasıdır. Bu durum bütün yağ depo­ları erimeden önce de ortaya çıkabilir.

Açlıkta glikoz ve protein verilmesi ol­dukça önemli olsa da, bunlar bazen has­tanın kalori gereksinimini tam olarak karşılayamaz.