Sinir sistemi

Sinir sistemi: Bedenin bütün parçaları birbirleriyle, birçok farklı ve karmaşık parça üzerin­den çalışan iletişim ve komut ağıyla (sinir sis­temiyle) haberleşir. Merkezi sinir sistemi beyin ve omurilikten oluşur. İstemli ve istem dışı kas hareketleri, omurilik üzerinden ileti alıp veren beyinden yönetilir. Beyin, bellek ve karar verme işlemlerinin gerçekleştiği öğren­me merkezidir.

Merkezi sinir sistemi ayrıca dokunma, görme, tat alma, koku alma ve işitme duyularını yönetir. Gözleriniz, kulak­larınız, burnunuz, diliniz ve cilt duyarlılığınız aracılığıyla dengenizi, uzaklığı hesaplama becerisini ve ağrıyı, basıncı ya da soğuğu his­setme yeteneğinizi yönetir. Bu duyular, duyu sinirleriyle beyne iletilir ve beyin, motor sinir­lerine gönderdiği elektrik sinyalleri aracılığıyla, bedenin uygun tepki göstermesini sağlar. Bey­nin sol kısmı bedenin sağ tarafını, sağ kısmı ise sol tarafını yönetir.

Çevresel sinir sistemi, merkezi sinir siste­mini bedenin diğer parçalarına bağlar. Sinir çiftleri (toplam 31 çift) omuriliği kaslara bağ­lar. Çevresel sistem, kalp ve sindirim gibi be­denin istem dışı işlevlerini yöneten otonom sinir sistemini kapsar. Bu sistemin iki sinir kümesi vardır: siz hareketliyken çalışan sem-patetik ve hareketsiz olduğunuzda görevi devralan parasempatetik sinir sistemi.

Her bir sinir, sinyallerin hızla üzerinden geçtiği uzun dal biçiminde uzantıları olan, nöron denilen sinir hücresi yumağından oluşur. Nöroiletkenler sinyali sinaps (gönderici nöron ile alıcı nöron ya da kas arasındaki boşluk) üzerinden taşıyan kimyasallardır. Her nöron bir kılıfla korunur; bu kılıf zarar gördüğünde ileti ağı bozulur ve bedenin işlevleri etkilenir.

SİNİR AĞI
Sinir sistemi, bedende her şeyin yolunda gitmesini denetlemekle kalmaz, ön­celikleri de belirler. “Kaç­mak ya da dövüşmek” ben­zeri bir durumda, sempatetik sinirler böbreküstü bez­lerini harekete geçirir ve kandaki adrenalin, kanı harekete hazır kaslara gönderir. Adrenalin ayrı­ca, kalp ve akciğerler için daha fazla kullanılabilir enerji kalması için sindi­rim sürecini yavaşlatır.

SİNİR BAĞLANTILARI
Nöronların boyu birkaç mili­metreden bir metreye kadar değişebilir. Kimyasal özellik­leri sayesinde (nöroiletken­ler) sinyalleri sinir uzantı­ları (sinaps) arasındaki boşluklar üzerinden taşır.

OLASI SORUNLAR
En yaygın sinirsel rahatsızlık daha çok yaşlılarda görülen ancak Parkinson ve Alzheimer hastalığının bir özelliği olan bunama­dır. Bir atardamarın tıkanmasıyla beyne giden kan kesildiğinde ve hasarlı alan tarafından yönetilen beden sistemleri zarar gördüğünde felç meydana gelir. Multipl sklerozda (MS) sinirlerin koruyucu kılıfı zarar görür ve sonuçta görme ya da hareket etme sorunları ortaya çıkar. Kadınlar erkeklerden iki kat daha büyük bir tehdit altındadır. Motor nöron hastalığı, motor nöronların zarar gördüğü az rastlanan bir rahatsızlıktır. Omurilikteki sinirler omurlar arasında sıkı­şabilir.