Nöroleptikler

Nöroleptikler, psikozların tedavisinde kullanılır; yatıştırıcı (bunaltı giderici ve hareketleri yavaşlatıcı), mani nöbetlerini, varsam ve sanrıları giderici etkileri vardır. Etki alanları geniş olsa da, kullanılmaması gereken durumlar ve yan etkileri dikkate alınmalıdır.

Nöroleptikler (antipsikotikler) kü­çük dozlarda alındığında bile, varsam ve sanrılarla ortaya çıkan psikozlarda duygulanımı etkiler. Bunların güçlü bir yatıştırıcı etkisi vardır ve uyku verirler.

Kullanım:

Nöroleptikler psikozu tedavi etmez, an­cak bazı belirtileri düzeltir. Şizofreni türleri, akut ve kronik psikozlar, yaşlılık psikozları, manik depresif psikoz gibi pek çok ruh hastalığının tedavisinde, ayrıca aşırı ruhsal ve bedensel hareketli­lik görülen bozukluklarda kullanılırlar.

Bu ilaçların bazıları genel anestezi yapılacak hastaların cerrahi girişime karşı ruhsal tepkisini hafifletmek ama­cıyla ve genel anesteziye bağlı kusmayı kontrol altına almak için kullanılır. Bu kullanım alanları dışında ise kusmayı önleyici, ağrı giderici ve uyuşturucu et­kilerinden yararlanılır.

Uygulama Biçimi:

Sürekli tedavide kesin klinik etkinin görülebilmesi için genellikle 4-8 hafta geçmesi gerekir. Ayrıca dozları haftada bir kezden daha sık olarak değiştirmemelidir. Başlangıçta günde birden fazla doz verilmesi gerekirse de, bu ilaçların sürekli kullanılması uzun süren yan et­kilere yol açtığından idame tedavisinde günde tek doz yeterli olabilir. İlaçlar yatmadan önce alınarak aşırı yatıştırıcı ve tansiyonu düşürücü etkileri azaltıla­bilir.

İlaç kullanımında bilinmesi gereken konular:

• Uyku verebilir. Araba kullanırken ya da reflekslerin hızlı olmasını gerekti­ren durumlarda dikkatli olmak gerekir.

• Alkolden kaçınılmalıdır.

• Güneş ışınlarına aşırı ölçüde maruz kalmaktan kaçınılmalıdır.

• İdrarı açik ya da çok koyu kahverengine boyayabilir.

• Sersemlik ya da baygınlık ortaya çıkıyorsa, ani pozisyon değişikliklerini engellemek ve merdiven çıkarken dikkatli olmak gerekir; tedavinin ilk hafta­larında bu yan etki daha sık görülür.

• Eriyik halindeki şurup ya da damla nöroleptikler kullanıldığında, bunların deriyle temasını engellemek gerekir.

• Boğaz ağrısı, ateş, kanama, deride döküntüler, kaslarda güçsüzlük, titreme görme güçlüğü, idrarda koyulaşma, dışkının renginde açılma ya da sarılık or­taya çıkarsa zaman geçirmeden hekime başvurulmalıdır.